Wyznaczenie docelowej sieci drogowej nadleśnictwa
7 lat temuCelem opracowania planu docelowej sieci drogowej nadleśnictwa jest dostosowanie sieci drogowej nadleśnictwa do aktualnych uwarunkowań gospodarczych i przyrodniczych.
Plan wykonywany jest zgodnie z wymaganiami wynikającymi z nowej „Instrukcji wyznaczania docelowej sieci drogowej nadleśnictwa”, wprowadzonej Zarządzeniem nr 28 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 27.04.2018 r.
Poszczególne składowe nowej sieci powstają w wyniku szeregu analiz o charakterze przestrzennym. Możliwość wykorzystania warstw z Leśnej Mapy Numerycznej i narzędzi GIS w znacznym stopniu ułatwia analizę tak zróżnicowanych warunków i wybór optymalnych rozwiązań.
Opracowanie przygotowane jest w sposób umożliwiający: szybka zmianę parametrów (np. wyznaczania składnic drewna), oraz przeprowadzenie różnego rodzaju symulacji i wariantowania (np. potoków ładunków w różnych wariantach przebiegu sieci docelowej).
ZAWARTOŚĆ PLANU DOCELOWEJ SIECI DROGOWEJ NADLEŚNICTWA
I. WPROWADZENIE
- I.1. Cel i podstawa formalna opracowania
- I.2. Wybrane pojęcia zawarte w opracowaniu
- I.4. Organizacja prac
- I.5. Dane wykorzystane w opracowaniu
II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU SIECI DROGOWEJ W NADLEŚNICTWIE
- II.1. Charakterystyka otoczenia i uwarunkowania komunikacji
- II.1.1. Położenie nadleśnictwa
- II.1.2. Ochrona przyrody
- II.1.3. Szlaki migracyjne dla zwierząt
- II.1.4. Technologie prac leśnych
- II.1.5. Ochrona przeciwpożarowa
- II.1.6. Planowane inwestycje w regionie
- II.2. Charakterystyka obecnego stanu sieci drogowej
- II.2.1. Przebieg i stan techniczny sieci drogowej
- II.2.2. Połączenia z drogami publicznymi (zjazdy)
- II.2.3. Połączenia z sąsiednimi nadleśnictwami
- II.2.4. Składnice drewna
- II.2.5. Obiekty towarzyszące
III. METODYKA WYZNACZENIA DOCELOWEJ SIECI DROGOWEJ
- III.1. Kryteria decydujące o docelowej sieci drogowej
- III.2. Prognozowanie wielkości masy drewna do pozyskania
- III.3. Określenie lokalizacji składnic drewna i wjazdów na drogi publiczne (zjazdów)
- III.3.1. Określenie lokalizacji składnic stałych
- III.3.2. Określenie lokalizacji składnic zbiorczych (doraźnych)
- III.3.3. Określenie lokalizacji wjazdów na drogi publiczne
- III.4. Obliczenie rozkładu i potoku ładunków
- III.4.1. Określenie potencjalnych kierunków zrywki i wywozu drewna
- III.4.2. Obliczenie potoków ładunków ciążących do dróg
- III.5. Bariery transportowe i punkty konieczne
- III.5.1. Bariery transportowe (punkty newralgiczne)
- III.5.2. Punkty konieczne w sieci docelowej
- III.6. Wyznaczenie sieci docelowej i granic obszarów transportowych
- III.6.1. Ocena sieci drogowej pod względem aktualnych uwarunkowań
- III.6.2. Weryfikacja wstępnie wyznaczonego przebiegu
- III.6.3. Wyznaczenie granic obszarów transportowych
IV. PLAN DOCELOWEJ SIECI DROGOWEJ, SZLAKÓW STAŁYCH I SKŁADÓW DREWNA
- IV.1. Ogólna charakterystyka sieci
- IV.1.1. Przebieg i stan techniczny sieci docelowej
- IV.1.2. Zmiany w porównaniu z siecią docelową 2011
- IV.2. Elementy składowe sieci
- IV.2.1. Lokalizacja składnic drewna
- IV.2.2. Połączenie sieci docelowej
- IV.2.3. Granice obszarów transportowych sieci docelowej
- IV.3. Rozkład i potoki ładunków
- IV.3.1. Prognoza masa drewna do pozyskania (wielkości użytkowania)
- IV.3.2. Kierunki zrywki i wywozu drewna
- IV.3.3. Potoki ładunków na drogach 57
- IV.3.4. Wielkość ładunków ciążących do skrzyżowań
- IV.3.5. Wielkość ładunków w obszarach transportowych
- IV.4. Harmonogram prac inwestycyjnych i remontowych
V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
VI. BIBLIOGRAFIA
VII. ZAŁĄCZNIKI
WYBRANE ELEMENTY OPRACOWANIA
PROGNOZOWANIE WIELKOŚCI MASY DREWNA DO POZYSKANIA
Analiza polega na obliczeniu wielkości masy drewna do pozyskania w poszczególnych wydzieleniach. Wykonywana jest dla okresu 30-letniego, z 10-letnimi okresami cząstkowymi. Jest skonstruowana w taki sposób, że uruchomienie obliczeń np. dla zmienionej sieci docelowej, wiąże się z minimalnym nakładem pracy ze strony operatora.
Przyjęta metoda prognozowania wielkości i lokalizacji użytkowania w wydzieleniach w dużej mierze oparta jest na metodzie opracowanej przez Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu, zawartej w „Dokumentacji analitycznej modułu obliczeniowego obciążenia dróg leśnych ładunkiem drewna”. Przedmiotowa metoda zakłada obliczenie prognozowanego przyrostu drzewostanu w wydzieleniach dla poszczególnych gatunków na podstawie Tablic Szymkiewicza, określenie fazy rozwojowej drzewostanu, określenie pilności użytkowania w poszczególnych drzewostanach i wielkości użytkowania w poszczególnych wydzieleniach, określenie roku użytkowania przy założeniu jednego „wejścia” z cięciami w dziesięcioleciu, obliczenie wielkości zasobności oraz określenie fazy rozwojowej na koniec okresu 10-letniego.
Zastosowana metoda zakłada wykorzystanie w maksymalnym stopniu danych zgromadzonych w ramach Systemu Informatycznego Lasów Państwowych, danych Leśnej Mapy Numerycznej oraz innych danych pozyskanych przez autorów (dane BDOT dot. sieci dróg publicznych i NMT).
Obliczenie prognozowanej wielkości masy drewna do pozyskania w poszczególnych wydzieleniach składa się z następujących etapów:
Obliczenie przyrostu dla wydzielenia w I dziesięcioleciu Dla każdego wydzielenia leśnego obliczono przyrost bieżący roczny i zsumowano dla wydzielenia.
Obliczenie przyrostu w I dziesięcioleciu dla pojedynczego gatunku Obliczenie przyrostu odbywa się na podstawie wielkości tablicowych przy wykorzystaniu tablic Szymkiewicza. Odczytywane są wartości tablicowe bieżącego przyrostu rocznego całkowitej miąższości grubizny dla gatunku i bonitacji
Określenie fazy rozwojowej drzewostanu
Określenie pilności użytkowania w poszczególnych drzewostanach W celu określenia pilności uwzględniono: rok w którym drzewostan użytkowany był rębnie lub przedrębnie, występowanie wskazówki rębnej lub przedrębnej w planie urządzenia lasu – przyjęto założenie, że drzewostany w wieku rębności mają wskazówkę rębną, a wieku przedrębnym wskazówkę przedrębną., wiek drzewostanu w stosunku do wieku rębności i okresu odnowienia, występowanie uszkodzeń drzewostanu ze szczególnym uwzględnieniem uszkodzeń przez owady i grzyby
Obliczenie wielkości użytkowania w poszczególnych wydzieleniach Do obliczenia wielkości użytkowania przyjęto wskaźnik redukujący przyrost lub zapas w zależności od fazy rozwojowej. Wielkość wskaźnika dobrano tak aby wielkość pozyskanego drewna była zbliżona do wielkości założonych w planie urządzenia lasu.
Obliczenie roku użytkowania W przyjętej metodzie zakłada się dwukrotne wejście w dziesięcioleciu do każdej jednostki kontrolnej (oddziału) dlatego wydzielenia w ramach oddziału dzieli się na dwie grupy. Wydzielenia o wskaźniku pilności >0 i o wskaźniku pilności <=0. Dla każdej grupy wyliczany jest przeciętny wskaźnik pilności ważony powierzchnia wydzieleń. Następnie jednostki kontrolne porządkuje się dwukrotnie według wyliczonego wskaźnika pilności według pierwszej i drugiej grupy. Z uporządkowanej listy nabiera się kolejne jednostki aż do momentu przekroczenia 1⁄10 wielkości użytkowania dla całego dziesięciolecia. Procedurę powtarza się dla kolejnych lat.
Obliczenie wielkości zasobności na koniec I okresu dziesięcioletniego Wielkość zapasu na koniec I okresu obliczono poprzez dodanie przyrostu i odjęcie użytkowania Obliczenie przyrostu rozbite zostało na dwa etapy – przed użytkowaniem (pełny przyrost ) i po użytkowaniu przyrost (zredukowany o wielkość użytkowania).
Określenie fazy rozwojowej na koniec dziesięciolecia Na skutek zmian w parametrach drzewostanu wynikających z przyrostu miąższości zmiany wieku oraz użytkowania drzewostanów może nastąpić zmiana fazy rozwojowej
Obliczenie przyrostu w kolejnym okresie Przyrost w kolejnym okresie obliczony został na podstawie parametrów drzewostanu określonych na koniec poprzedniego okresu.
POZOSTAŁE ETAPY OBLICZONO W TAKI SAM SPOSÓB JAK DLA PIERWSZEGO 10-LECIA
W ten sposób otrzymano masę drewna, która zostanie pozyskana w każdym wydzieleniu w ciągu 30 lat.
UWAGA: Komplet obliczeń związanych z przygotowaniem prognozy masy drewna do pozyskania (wielkości użytkowania) przygotowywany jest w formie arkusza kalkulacyjnego. Dostępny jest w osobnym pliku stanowiącym załącznik do niniejszego raportu. Dodatkowo do pliku z obliczeniami dołączona jest także warstwę GIS, zawierającą same wyniki obliczeń przygotowane dla poszczególnych wydzieleń dla całego 30-lecia, jak i dla poszczególnych okresów cząstkowych.
Ryc. Fragment mapy przedstawiającej prognozowaną wielkość użytkowania ogółem w wydzielinach w 30-leciu.
Źródło: opracowanie własne.
OBLICZENIE POTOKÓW ŁADUNKÓW CIĄŻĄCYCH DO DRÓG
Obliczenie potoków ładunków opiera się na założeniu, że cały wolumen drewna z każdej jednostki analitycznej (wydzielenia) poprzez linię (kierunek) zrywki trafia do najbliższego odcinka drogi wywozowej, a następnie poprzez kolejne odcinki trafia do składnicy drewna lub wjazdu na drogę publiczną.
Ryc. Schemat przewozu ładunków drewna.
Źródło: opracowanie własne.
Obliczenie potoków ładunków składa się z następujących etapów:
OBLICZENIE ŁADUNKÓW CIĄŻĄCYCH Z POSZCZEGÓLNYCH WYDZIELEŃ POPRZEZ KIERUNEK ZRYWKI DO NAJBLIŻSZYCH ODCINKÓW (SEGMENTÓW) SIECI DROGOWEJ – czyli obliczenie ładunków, które zostaną przetransportowane z każdego wydzielenia.
OBLICZENIE SUMARYCZNYCH ŁADUNKÓW CIĄŻĄCYCH DO POSZCZEGÓLNYCH SEGMENTÓW SIECI DROGOWEJ – czyli obliczenie sumy ładunków, które zostaną przetransportowane do każdego segmentu sieci drogowej.
OBLICZENIE ŁADUNKÓW CIĄŻĄCYCH Z POSZCZEGÓLNYCH SEGMENTÓW W OKREŚLONYCH KIERUNKACH WYWOZU – czyli obliczenie sumy ładunków, które zostaną przetransportowane z poszczególnych segmentów skierowanych w określonym kierunku (określoną drogą).
Ryc. Fragment mapy przedstawiającej kierunki zrywki.
Źródło: opracowanie własne.
Ryc. Fragment mapy przedstawiającej potoki ładunków ciążące do dróg.
Źródło: opracowanie własne.
OCENA SIECI DROGOWEJ POD KĄTEM AKTUALNYCH UWARUNKOWAŃ
Przygotowanie projektu docelowej sieci drogowej nadleśnictwa w sposób dostosowany do aktualnych uwarunkowań gospodarczych i przyrodniczych polega w dużej mierze na weryfikacji przebiegu istniejącej sieci w zakresie spełnienia kryteriów zawartych w instrukcji.
Parametryzację sieci przeprowadza dla poszczególnych odcinków (segmentów) sieci drogowej. Przy parametryzacji pod uwagę brane są takie uwarunkowania jak:
BARIERY TRANSPORTOWE (PUNKTY NEWRALGICZNE)
- Przebieg przez stoki strome (18 – 30°), bardzo strome (31 – 45°) i urwiste (ponad 45°) (TAK/NIE)
- Przebieg przez bagna i torfowiska (TAK/NIE) – nie dotyczy dróg o nawierzchni twardej
- Przebieg przez tereny zalewowe (TAK/NIE)
POTOKI ŁADUNKÓW
- Suma potoków ładunków generowanych w 30-leciu przez odcinek z poszczególnych kierunków zrywki (DANE LICZBOWE)
- Suma potoków ładunków generowanych w 30-leciu przez skrzyżowania (DANE LICZBOWE)
LOKALIZACJA PRZEBIEGU
- Przebieg przez obszary chronione (TAK/NIE)
- Przebieg w stosunku do stałych składnic drewna (TAK/NIE)
- Przebieg w sąsiedztwie zbiorczych (doraźnych) składnic drewna (TAK/NIE)
- Przebieg w sąsiedztwie drzewostanów rębnych (rębnia zupełna) (TAK/NIE)
- Przebieg w sąsiedztwie punktów turystycznych (TAK/NIE)
- Przebieg zapewniający zachowanie odległości wynikających wymogów przeciwpożarowych (odległość między dowolnym punktem położonym w lesie, a najbliższą drogą wykorzystywaną jako dojazd przeciwpożarowy nie powinna przekraczać 1500 metrów) TAK/NIE)
- Przebieg w sąsiedztwie obiektów ochrony przeciwpożarowej (hydrantów, miejsc postoju straży pożarnej, punktów czerpania wody i baz przeciwpożarowych) (TAK/NIE)
POWIĄZANIA Z INNYMI DROGAMI/LINIAMI PODZIAŁU POWIERZCHNIOWEGO
- Liczba połączeń z innymi drogami leśnymi (DANE LICZBOWE)
- Powiązanie z drogami publicznymi K, W i P (TAK/NIE)
- Powiązanie z ważnymi drogami sąsiednich nadleśnictw (TAK/NIE)
PARAMETRY SIECI DROGOWEJ
- Szerokość drogi (DANE LICZBOWE)
- Nachylenie odcinka drogi (DANE LICZBOWE)
- Stan techniczny drogi – nie rezygnowano z odcinków w stanie technicznym dobrym
- Nawierzchnia drogi
Ryc. Fragment mapy przedstawiający kryteria zestawione razem.
Źródło: opracowanie własne.
Na podstawie wymienionych uwarunkowań charakteryzowane są odcinki wchodzące w skład istniejącej sieci z odcinkami nie należącymi do sieci. Na tej podstawie wskazywane są propozycje w zakresie przebiegu projektowanej sieci docelowej.
Przygotowane propozycje weryfikowane są w czasie weryfikacji terenowej przeprowadzonej wraz z leśniczymi. Sprawdzana jest możliwość przeprowadzenia drogi, występowanie barier naturalnych i sztucznych oraz innych czynników ograniczających lub uniemożliwiających poprowadzenie drogi. Weryfikowana jest także możliwości zjazdów i wjazdów z dróg publicznych na drogi leśné.
W przypadku wystąpienia czynników ograniczających lub umożliwiających przeprowadzenie drogi określane są przebiegi alternatywne, bardziej nadające się do poprowadzenia sieci docelowej.
WYZNACZENIE GRANIC OBSZARÓW TRANSPORTOWYCH
Granicę transportową stanowi najbardziej oddalona od drogi wywozowej umowna linia (naturalna lub sztuczna), począwszy od której pozyskane drewno jest zrywane do tejże drogi.
Ryc. Granice obszarów transportowych.
Źródło: opracowanie własne.
Granice transportowe wyznaczone są w taki sposób, że wszystkie miejsca znajdujące sie w obszarze transportowym danej drogi należącej do sieci docelowej mają bliżej do tej drogi, niż do jakiejkolwiek innej drogi.
Przyjęto przy tym założenie, że warunek ten jest spełniony w sytuacji nie występowania bariery transportowej pomiędzy danym miejscem a drogą. Wynika to z tego, że w tej sytuacji miejsca nie ciążą do dróg ograniczonych barierą, ale do dróg najbliższych o nieograniczonym dostępie.