Projekty docelowej sieci drogowej nadleśnictw

WPROWADZE­NIE

Celem opra­cow­a­nia pro­jektu docelowej sieci dro­gowej nadleśnictwa jest dos­tosowanie sieci dro­gowej nadleśnictwa do aktu­al­nych uwarunk­owań gospo­dar­czych i przyrodniczych.

Opra­cow­anie wykony­wane jest zgod­nie z wyma­gani­ami wynika­ją­cymi z nowej „Instrukcji wyz­nacza­nia docelowej sieci dro­gowej nadleśnictwa”, wprowad­zonej Zarządze­niem nr 28 Dyrek­tora Gen­er­al­nego Lasów Państ­wowych z dnia 27 kwiet­nia 2018 r.

Poszczególne skład­owe nowej sieci pow­stają w wyniku szeregu analiz o charak­terze przestrzen­nym. Możli­wość wyko­rzys­ta­nia warstw z Leśnej Mapy Numerycznej i narzędzi GIS w znacznym stop­niu ułatwia anal­izę tak zróżni­cow­anych warunków i wybór opty­mal­nych rozwiązań.

Opra­cow­anie przy­go­towane jest w sposób umożli­wia­jący: szy­bka zmi­anę para­metrów (np. wyz­nacza­nia skład­nic drewna), oraz przeprowadze­nie różnego rodzaju symu­lacji i wariantowa­nia (np. potoków ładunków w różnych wari­antach prze­biegu sieci docelowej).

Pro­jekt wyko­rzys­tuje zalece­nia opisane w „Wyty­cznych prowadzenia robót dro­gowych w lasach” wprowad­zonych Zarządze­niem nr 16 Dyrek­tora Gen­er­al­nego Lasów Państ­wowych z dnia 19 marca 2014 r. w sprawie dopuszczenia do wyko­rzys­ta­nia w jed­nos­tkach orga­ni­za­cyjnych Lasów Państ­wowych „Wyty­cznych Prowadzenia robót dro­gowych w lasach”.

ZAWARTOŚĆ

I. WPROWADZE­NIE

  • I.1. Cel i pod­stawa for­malna opracowania
  • I.2. Wybrane poję­cia zawarte w opracowaniu
  • I.4. Orga­ni­za­cja prac
  • I.5. Dane wyko­rzys­tane w opracowaniu

II. UWARUNK­OWA­NIA ROZ­WOJU SIECI DRO­GOWEJ W NADLEŚNICTWIE

  • II.1. Charak­terystyka otoczenia i uwarunk­owa­nia komunikacji
  • II.1.1. Położe­nie nadleśnictwa
  • II.1.2. Ochrona przyrody
  • II.1.3. Szlaki migra­cyjne dla zwierząt
  • II.1.4. Tech­nolo­gie prac leśnych
  • II.1.5. Ochrona przeciwpożarowa
  • II.1.6. Planowane inwest­y­cje w regionie
  • II.2. Charak­terystyka obec­nego stanu sieci drogowej
  • II.2.1. Prze­bieg i stan tech­niczny sieci drogowej
  • II.2.2. Połączenia z drogami pub­licznymi (zjazdy)
  • II.2.3. Połączenia z sąsied­nimi nadleśnictwami
  • II.2.4. Skład­nice drewna
  • II.2.5. Obiekty towarzyszące

III. METODYKA WYZ­NACZENIA DOCELOWEJ SIECI DROGOWEJ

  • III.1. Kry­te­ria decy­du­jące o docelowej sieci drogowej
  • III.2. Prog­no­zowanie wielkości masy drewna do pozyskania
  • III.3. Określe­nie lokaliza­cji skład­nic drewna i wjazdów na drogi pub­liczne (zjazdów)
  • III.3.1. Określe­nie lokaliza­cji skład­nic stałych
  • III.3.2. Określe­nie lokaliza­cji skład­nic zbior­czych (doraźnych)
  • III.3.3. Określe­nie lokaliza­cji wjazdów na drogi publiczne
  • III.4. Oblicze­nie rozkładu i potoku ładunków
  • III.4.1. Określe­nie potenc­jal­nych kierunków zry­wki i wywozu drewna
  • III.4.2. Oblicze­nie potoków ładunków ciążą­cych do dróg
  • III.5. Bari­ery trans­portowe i punkty konieczne
  • III.5.1. Bari­ery trans­portowe (punkty newralgiczne)
  • III.5.2. Punkty konieczne w sieci docelowej
  • III.6. Wyz­nacze­nie sieci docelowej i granic obszarów transportowych
  • III.6.1. Ocena sieci dro­gowej pod wzglę­dem aktu­al­nych uwarunkowań
  • III.6.2. Wery­fikacja wstęp­nie wyz­nac­zonego przebiegu
  • III.6.3. Wyz­nacze­nie granic obszarów transportowych

IV. PLAN DOCELOWEJ SIECI DRO­GOWEJ, SZLAKÓW STAŁYCH I SKŁADÓW DREWNA

  • IV.1. Ogólna charak­terystyka sieci
  • IV.1.1. Prze­bieg i stan tech­niczny sieci docelowej
  • IV.1.2. Zmi­any w porów­na­niu z siecią docelową 2011
  • IV.2. Ele­menty skład­owe sieci
  • IV.2.1. Lokaliza­cja skład­nic drewna
  • IV.2.2. Połącze­nie sieci docelowej
  • IV.2.3. Granice obszarów trans­portowych sieci docelowej
  • IV.3. Rozkład i potoki ładunków
  • IV.3.1. Prog­noza masa drewna do pozyska­nia (wielkości użytkowania)
  • IV.3.2. Kierunki zry­wki i wywozu drewna
  • IV.3.3. Potoki ładunków na dro­gach 57
  • IV.3.4. Wielkość ładunków ciążą­cych do skrzyżowań
  • IV.3.5. Wielkość ładunków w obszarach transportowych
  • IV.4. Har­mono­gram prac inwest­y­cyjnych i remontowych

V. POD­SUMOWANIEWNIOSKI

VI. BIB­LI­OGRAFIA

VII. ZAŁĄCZNIKI

WYBRANE ELE­MENTY OPRACOWANIA

Prog­no­zowanie wielkości masy drewna do pozyskania

Anal­iza polega na oblicze­niu wielkości masy drewna do pozyska­nia w poszczegól­nych wydzie­le­ni­ach. Wykony­wana jest dla okresu 30-​letniego, z 10-​letnimi okre­sami cząstkowymi. Jest skon­struowana w taki sposób, że uru­chomie­nie obliczeń np. dla zmienionej sieci docelowej, wiąże się z min­i­mal­nym nakła­dem pracy ze strony operatora.

Przyjęta metoda prog­no­zowa­nia wielkości i lokaliza­cji użytkowa­nia w wydzie­le­ni­ach w dużej mierze oparta jest na metodzie opra­cow­anej przez Ośrodek Rozwojowo-​Wdrożeniowy Lasów Państ­wowych w Bedo­niu, zawartej w „Doku­men­tacji anal­i­ty­cznej mod­ułu obliczeniowego obciąże­nia dróg leśnych ładunkiem drewna”. Przed­miotowa metoda zakłada oblicze­nie prog­no­zowanego przy­rostu drze­wostanu w wydzie­le­ni­ach dla poszczegól­nych gatunków na pod­stawie Tablic Szymkiewicza, określe­nie fazy roz­wo­jowej drze­wostanu, określe­nie pil­ności użytkowa­nia w poszczegól­nych drze­wostanach i wielkości użytkowa­nia w poszczegól­nych wydzie­le­ni­ach, określe­nie roku użytkowa­nia przy założe­niu jed­nego „wejś­cia” z cię­ci­ami w dziesię­ci­ole­ciu, oblicze­nie wielkości zasob­ności oraz określe­nie fazy roz­wo­jowej na koniec okresu 10-​letniego.

Zas­tosowana metoda zakłada wyko­rzys­tanie w maksy­mal­nym stop­niu danych zgro­mad­zonych w ramach Sys­temu Infor­maty­cznego Lasów Państ­wowych, danych Leśnej Mapy Numerycznej oraz innych danych pozyskanych przez autorów (dane BDOT dot. sieci dróg pub­licznych i NMT).

Oblicze­nie prog­no­zowanej wielkości masy drewna do pozyska­nia w poszczegól­nych wydzie­le­ni­ach składa się z następu­ją­cych etapów:

  • Oblicze­nie przy­rostu dla wydzie­le­nia w I dziesię­ci­ole­ciu Dla każdego wydzie­le­nia leśnego oblic­zono przy­rost bieżący roczny i zsumowano dla wydzielenia.

  • Oblicze­nie przy­rostu w I dziesię­ci­ole­ciu dla poje­dynczego gatunku Oblicze­nie przy­rostu odbywa się na pod­stawie wielkości tabli­cowych przy wyko­rzys­ta­niu tablic Szymkiewicza. Odczy­ty­wane są wartości tabli­cowe bieżącego przy­rostu rocznego całkowitej miążs­zości gru­bizny dla gatunku i bonitacji

  • Określe­nie fazy roz­wo­jowej drzewostanu

  • Określe­nie pil­ności użytkowa­nia w poszczegól­nych drze­wostanach W celu określe­nia pil­ności uwzględ­niono: rok w którym drze­wostan użytkowany był ręb­nie lub prze­dręb­nie, wys­tępowanie wskazówki ręb­nej lub prze­dręb­nej w planie urządzenia lasu – przyjęto założe­nie, że drze­wostany w wieku ręb­ności mają wskazówkę rębną, a wieku prze­dręb­nym wskazówkę prze­drębną., wiek drze­wostanu w sto­sunku do wieku ręb­ności i okresu odnowienia, wys­tępowanie uszkodzeń drze­wostanu ze szczegól­nym uwzględ­nie­niem uszkodzeń przez owady i grzyby

  • Oblicze­nie wielkości użytkowa­nia w poszczegól­nych wydzie­le­ni­ach Do obliczenia wielkości użytkowa­nia przyjęto wskaźnik reduku­jący przy­rost lub zapas w zależności od fazy roz­wo­jowej. Wielkość wskaźnika dobrano tak aby wielkość pozyskanego drewna była zbliżona do wielkości założonych w planie urządzenia lasu.

  • Oblicze­nie roku użytkowa­nia W przyjętej metodzie zakłada się dwukrotne wejś­cie w dziesię­ci­ole­ciu do każdej jed­nos­tki kon­trol­nej (odd­zi­ału) dlat­ego wydzie­le­nia w ramach odd­zi­ału dzieli się na dwie grupy. Wydzie­le­nia o wskaźniku pil­ności >0 i o wskaźniku pil­ności <=0. Dla każdej grupy wyliczany jest prze­ciętny wskaźnik pil­ności ważony powierzch­nia wydzieleń. Następ­nie jed­nos­tki kon­trolne porząd­kuje się dwukrot­nie według wylic­zonego wskaźnika pil­ności według pier­wszej i drugiej grupy. Z uporząd­kowanej listy nabiera się kole­jne jed­nos­tki aż do momentu przekroczenia 110 wielkości użytkowa­nia dla całego dziesię­ci­ole­cia. Pro­ce­durę pow­tarza się dla kole­jnych lat.

  • Oblicze­nie wielkości zasob­ności na koniec I okresu dziesię­ci­o­let­niego Wielkość zapasu na koniec I okresu oblic­zono poprzez dodanie przy­rostu i odję­cie użytkowa­nia Oblicze­nie przy­rostu rozbite zostało na dwa etapy – przed użytkowaniem (pełny przy­rost ) i po użytkowa­niu przy­rost (zre­dukowany o wielkość użytkowania).

  • Określe­nie fazy roz­wo­jowej na koniec dziesię­ci­ole­cia Na skutek zmian w para­me­trach drze­wostanu wynika­ją­cych z przy­rostu miążs­zości zmi­any wieku oraz użytkowa­nia drze­wostanów może nastąpić zmi­ana fazy rozwojowej

  • Oblicze­nie przy­rostu w kole­jnym okre­sie Przy­rost w kole­jnym okre­sie oblic­zony został na pod­stawie para­metrów drze­wostanu określonych na koniec poprzed­niego okresu.

POZOSTAŁE ETAPY OBLIC­ZONOTAKI SAM SPOSÓB JAK DLA PIER­WSZEGO 10-​LECIA

W ten sposób otrzy­mano masę drewna, która zostanie pozyskana w każdym wydzie­le­niu w ciągu 30 lat.

UWAGA: Kom­plet obliczeń związanych z przy­go­towaniem prog­nozy masy drewna do pozyska­nia (wielkości użytkowa­nia) przy­go­towywany jest w formie arkusza kalku­la­cyjnego. Dostępny jest w osob­nym pliku stanow­ią­cym załącznik do niniejszego raportu. Dodatkowo do pliku z obliczeni­ami dołąc­zona jest także warstwę GIS, zaw­ier­a­jącą same wyniki obliczeń przy­go­towane dla poszczegól­nych wydzieleń dla całego 30-​lecia, jak i dla poszczegól­nych okresów cząstkowych.

Ryc. Frag­ment mapy przed­staw­ia­jącej prog­no­zowaną wielkość użytkowa­nia ogółem w wydzieli­nach w 30-​leciu.

prognozowane uzytkowanie

Źródło: opra­cow­anie własne.

Oblicze­nie potoków ładunków ciążą­cych do dróg

Oblicze­nie potoków ładunków opiera się na założe­niu, że cały wol­u­men drewna z każdej jed­nos­tki anal­i­ty­cznej (wydzie­le­nia) poprzez linię (kierunek) zry­wki trafia do najbliższego odcinka drogi wywozowej, a następ­nie poprzez kole­jne odcinki trafia do skład­nicy drewna lub wjazdu na drogę publiczną.

Ryc. Schemat prze­wozu ładunków drewna.

schemat

Źródło: opra­cow­anie własne.

Oblicze­nie potoków ładunków składa się z następu­ją­cych etapów:

  • OBLICZE­NIE ŁADUNKÓW CIĄŻĄ­CYCH Z POSZCZEGÓL­NYCH WYDZIELEŃ POPRZEZ KIERUNEK ZRY­WKI DO NAJBLIŻSZYCH ODCINKÓW (SEG­MEN­TÓW) SIECI DRO­GOWEJ – czyli oblicze­nie ładunków, które zostaną prze­trans­portowane z każdego wydzielenia.

  • OBLICZE­NIE SUMARYCZNYCH ŁADUNKÓW CIĄŻĄ­CYCH DO POSZCZEGÓL­NYCH SEG­MEN­TÓW SIECI DRO­GOWEJ – czyli oblicze­nie sumy ładunków, które zostaną prze­trans­portowane do każdego seg­mentu sieci drogowej.

  • OBLICZE­NIE ŁADUNKÓW CIĄŻĄ­CYCH Z POSZCZEGÓL­NYCH SEG­MEN­TÓW W OKREŚLONYCH KIERUNK­ACH WYWOZU – czyli oblicze­nie sumy ładunków, które zostaną prze­trans­portowane z poszczegól­nych seg­men­tów skierowanych w określonym kierunku (określoną drogą).

Ryc. Frag­ment mapy przed­staw­ia­jącej kierunki zrywki.

kierunki zrywki

Źródło: opra­cow­anie własne.

Ryc. Frag­ment mapy przed­staw­ia­jącej potoki ładunków ciążące do dróg.

potoki ladunkow

Źródło: opra­cow­anie własne.

Ocena sieci dro­gowej pod wzglę­dem aktu­al­nych uwarunkowań

Przy­go­towanie pro­jektu docelowej sieci dro­gowej nadleśnictwa w sposób dos­tosowany do aktu­al­nych uwarunk­owań gospo­dar­czych i przy­rod­niczych polega w dużej mierze na wery­fikacji prze­biegu ist­niejącej sieci w zakre­sie spełnienia kry­ter­iów zawartych w instrukcji.

Para­me­tryza­cję sieci przeprowadza dla poszczegól­nych odcinków (seg­men­tów) sieci dro­gowej. Przy para­me­tryza­cji pod uwagę brane są takie uwarunk­owa­nia jak:

BARI­ERY TRANS­PORTOWE (PUNKTY NEWRALGICZNE)

  • Prze­bieg przez stoki strome (1830°), bardzo strome (3145°) i urwiste (ponad 45°) (TAK/​NIE)
  • Prze­bieg przez bagna i tor­fowiska (TAK/​NIE) – nie doty­czy dróg o naw­ierzchni twardej
  • Prze­bieg przez tereny zale­wowe (TAK/​NIE)

POTOKI ŁADUNKÓW

  • Suma potoków ładunków gen­erowanych w 30-​leciu przez odcinek z poszczegól­nych kierunków zry­wki (DANE LICZBOWE)
  • Suma potoków ładunków gen­erowanych w 30-​leciu przez skrzyżowa­nia (DANE LICZBOWE)

LOKALIZA­CJA PRZEBIEGU

  • Prze­bieg przez obszary chro­nione (TAK/​NIE)
  • Prze­bieg w sto­sunku do stałych skład­nic drewna (TAK/​NIE)
    • Prze­bieg w sąsiedztwie zbior­czych (doraźnych) skład­nic drewna (TAK/​NIE)
  • Prze­bieg w sąsiedztwie drze­wostanów ręb­nych (ręb­nia zupełna) (TAK/​NIE)
  • Prze­bieg w sąsiedztwie punk­tów turysty­cznych (TAK/​NIE)
  • Prze­bieg zapew­ni­a­jący zachowanie odległości wynika­ją­cych wymogów prze­ci­w­pożarowych (odległość między dowol­nym punk­tem położonym w lesie, a najbliższą drogą wyko­rzysty­waną jako dojazd prze­ci­w­pożarowy nie powinna przekraczać 1500 metrów) TAK/​NIE)
  • Prze­bieg w sąsiedztwie obiek­tów ochrony prze­ci­w­pożarowej (hydran­tów, miejsc pos­toju straży pożarnej, punk­tów czer­pa­nia wody i baz prze­ci­w­pożarowych) (TAK/​NIE)

POW­IĄZA­NIA Z INNYMI DROGAMI/​LINIAMI PODZI­AŁU POWIERZCHNIOWEGO

  • Liczba połączeń z innymi drogami leśnymi (DANE LICZBOWE)
  • Pow­iązanie z drogami pub­licznymi K, W i P (TAK/​NIE)
  • Pow­iązanie z ważnymi drogami sąsied­nich nadleśnictw (TAK/​NIE)

PARA­ME­TRY SIECI DROGOWEJ

  • Sze­rokość drogi (DANE LICZBOWE)
  • Nachyle­nie odcinka drogi (DANE LICZBOWE)
  • Stan tech­niczny drogi – nie rezyg­nowano z odcinków w stanie tech­nicznym dobrym
  • Naw­ierzch­nia drogi

Ryc. Frag­ment mapy przed­staw­ia­jący kry­te­ria zestaw­ione razem.

kryteria razem

Źródło: opra­cow­anie własne.

Na pod­stawie wymienionych uwarunk­owań charak­tery­zowane są odcinki wchodzące w skład ist­niejącej sieci z odcinkami nie należą­cymi do sieci. Na tej pod­stawie wskazy­wane są propozy­cje w zakre­sie prze­biegu pro­jek­towanej sieci docelowej.

Przy­go­towane propozy­cje wery­fikowane są w cza­sie wery­fikacji terenowej przeprowad­zonej wraz z leśniczymi. Sprawdzana jest możli­wość przeprowadzenia drogi, wys­tępowanie barier nat­u­ral­nych i sztucznych oraz innych czyn­ników ogranicza­ją­cych lub uniemożli­wia­ją­cych poprowadze­nie drogi. Wery­fikowana jest także możli­wości zjazdów i wjazdów z dróg pub­licznych na drogi leśné.

W przy­padku wys­tąpi­enia czyn­ników ogranicza­ją­cych lub umożli­wia­ją­cych przeprowadze­nie drogi określane są prze­biegi alter­naty­wne, bardziej nada­jące się do poprowadzenia sieci docelowej.

Wyz­nacze­nie granic obszarów transportowych

Granicę trans­portową stanowi najbardziej odd­alona od drogi wywozowej umowna linia (nat­u­ralna lub sztuczna), począwszy od której pozyskane drewno jest zry­wane do tejże drogi.

Ryc. Granice obszarów transportowych.

granice obszarów transportowych

Źródło: opra­cow­anie własne.

Granice trans­portowe wyz­nac­zone są w taki sposób, że wszys­tkie miejsca zna­j­du­jące sie w obszarze trans­portowym danej drogi należącej do sieci docelowej mają bliżej do tej drogi, niż do jakiejkol­wiek innej drogi.

Przyjęto przy tym założe­nie, że warunek ten jest spełniony w sytu­acji nie wys­tępowa­nia bari­ery trans­portowej pomiędzy danym miejscem a drogą. Wynika to z tego, że w tej sytu­acji miejsca nie ciążą do dróg ogranic­zonych bari­erą, ale do dróg najbliższych o nieogranic­zonym dostępie.